Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), ABD, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç, Rusya ve Belarus cezaevlerinde bulunan 26 kişinin karşılıklı değişimini içeren son dönemin en geniş kapsamlı takas operasyonuna imza attı.
Ankara’da gerçekleşen takas operasyonu kapsamında ABD’den iki, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Rusya’dan birer uçak olmak üzere 7 uçak ile 26 kişi Türkiye’ye nakledildi.
Operasyon kapsamında ikisi çocuk 10 kişinin Rusya’ya, 13 kişinin Almanya’ya, 3 kişinin de ABD’ye nakli sağlandı.
Operasyonda takas edilenler arasında The Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich, ABD’li eski Deniz Piyadesi Paul Whela, Almanya vatandaşı paralı asker Rico Krieger, Rus muhalif İlya Yashin, Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) subayı Vadim Krasikov öne çıkıyor.
Operasyon dünya basınında geniş yer bulurken birçok haberde Türkiye’nin oynadığı role dikkat çekildi.
ABD
New York Times (NYT) gazetesi, MİT’in tutuklu takası operasyonunu “Rusya kapsamlı tutuklu takasında Evan Gershkovich’i serbest bıraktı” başlığıyla sayfasına taşıdı. Haberde, Wall Street Journal (WSJ) muhabiri ve diğerlerinin Rusya ile Batı arasında “on yıllardır gerçekleşen en geniş kapsamlı takasla” Türkiye’de serbest bırakıldığı bildirildi.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana Moskova’nın ilk kez “önde gelen muhalifleri” serbest bıraktığı belirtilen haberde, “Anlaşmanın kapsamının Sovyet sonrası dönemde çok az örneği var.” ifadesine yer verildi.
Washington Post (WP) gazetesi de Gershkovich’in serbest bırakılmasını ön plana taşıdığı başlığında takas operasyonu “dönüm noktası” olarak nitelendirildi. Haberde 7 ülkenin “Soğuk Savaş’ın zirvesinden bu yana yapılan en büyük tutuklu takasında en az iki düzine kişiyi değiş tokuş” ettiği kaydedildi.
Takasın “tarihteki en karmaşık takaslardan biri” olduğu vurgulanan haberde, bunun ABD-Rusya ilişkilerinin “hiç olmadığı kadar kötü bir savaş döneminde” gerçekleştiği ifade edildi. MİT’in operasyonu iki ülke arasında yapılan önceki takaslarla kıyaslanarak, “Perşembe günkü takas çok daha karmaşıktı çünkü yedi ülkeyi kapsıyordu.” denildi.
Wall Street Journal (WSJ) gazetesi ise takas operasyonunu “WSJ muhabiri Evan Gershkovich serbest bırakıldı” başlığıyla duyurdu. “Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük Doğu-Batı tutuklu takası” ifadesi kullanılan haberde, 32 yaşındaki gazetecinin serbest bırakılmasının sağlandığı vurgulandı.
CNN, Gershkovich ve Paul Whelan’ın serbest bırakılmasına vurgu yaptığı haberinde MİT’in yönettiği operasyonu “tarihi tutuklu takası” olarak nitelendirdi.
Associated Press’in haberinde ise MİT’in yürüttüğü operasyon, “Sovyet sonrası tarihin en büyük tutuklu takası” olarak duyurularak, bunun Washington-Rusya ilişkilerinin Soğuk Savaş’tan sonra “en düşük noktada” olduğu bir dönemde gerçekleşmesine dikkat çekildi. Haberde, “kapsamı şaşırtıcı” olarak nitelendirilen takasın “yıllar süren gizli görüşmelerin” ardından uygulandığı ifade edildi.
İngiltere
İngiltere’de The Times gazetesi, takas operasyonunun Türkiye’nin başkentinde yapıldığını belirterek, “Takas, geçmişteki takaslarda kilit rol oynayan bir ülkenin başkenti olan Ankara’da gerçekleşti.” ifadesine yer verdi.
Haberde, Türkiye’nin 2022’de de Washington ile Moskova arasında tutuklu takası gerçekleştirdiği hatırlatılarak, bunun ABD’de uyuşturucu kaçakçılığı suçlamasıyla hapiste bulunan Rus pilot Konstantin Yaroshenko ile Rusya’da polise saldırı suçlamasıyla hapiste bulunan eski ABD deniz piyadesi Trevor Reed’i kapsadığı aktarıldı.
Sky News haberinde de takas operasyonunun Ankara’da gerçekleştiği vurgulanarak, bu operasyonun, “Soğuk Savaş’tan bu yana yapılan en büyük takas” olduğu ve “bir dizi yüksek profilli ismin serbest bırakıldığına” dikkat çekildi.
BBC’nin haberinde, operasyonun “modern tarihin en büyük ve en sıra dışı tutuklu takaslarından biri olduğu” değerlendirmesine yer verildi. Haberde, “Sadece 24’e varan çok sayıdaki bireysel tahliye açısından değil, aynı zamanda ABD, Rusya, Almanya ve diğer 3 Avrupa ülkesi olmak üzere ülke sayısı açısından da sıra dışı.” ifadesi kullanıldı.
İngiliz The Guardian gazetesinin haberinde de Rusya’da tutuklu bulunan çok sayıda yabancı ülke vatandaşı ile Rus siyasilerin serbest bırakılmasını içeren “büyük takasın” Ankara’da gerçekleştiği kaydedildi.
İsviçre
İsviçre kamu yayın kuruluşu RSI haberinde, takasın MİT’in koordinesinde Ankara’da yapıldığına yer verdi.
Ülkede Almanca yayın yapan SRF Televizyonu da MİT’in koordinasyonuyla gerçekleşen operasyonda toplam 7 ülkeden 26 kişinin takas edildiği bildirildi. Haberde, operasyona 7 uçağın katıldığı da yer aldı.
Almanca yayın yapan Tages-Anzeiger gazetesi ise Türkiye’de Rusya, ABD, Almanya ve diğer Avrupa ülkeleri arasında büyük bir tutuklu değişimi yapıldığını belirtti.
Haberde, “Türkiye, her iki tarafla olan bağları sayesinde Moskova ile Batı arasındaki esir değişiminde tartışmasız önemli bir rol oynadı.” ifadeleri kullanıldı.
Hollanda
Hollanda kamu yayın kuruluşu NOS’nin haberinde, takasın Cumhurbaşkanlığından duyurulduğu belirtildi. Haberde, takasın MİT’in koordinesinde Ankara’da yapıldığına yer verildi.
AD gazetesi, konu hakkındaki haberinin başlığında “Rusya ve Batı arasında Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük esir değişimi” ifadesi kullanılırken takasın Türkiye’nin başkenti Ankara’da gerçekleştirdiği aktarıldı.
Trouw gazetesinde takasın “Soğuk Savaş’tan bu yana gerçekleşen en büyük tutuklu takası olduğu” vurgulanırken, MİT’in koordinasyonuyla gerçekleşen operasyonda toplam 7 ülkeden 26 kişinin takas edildiği bildirildi. Haberde, takasa Türk hükümetinin arabuluculuk yaptığını bildirilerek, operasyona 7 uçağın katıldığı bilgisi de yer aldı.
NRC gazetesinin haberinde Türkiye’de Rusya, ABD, Almanya ve diğer Avrupa ülkeleri arasında büyük bir “tutuklu değişimi” yaşandığını belirtildi. Haberde, takasın Türkiye’nin koordinasyonunda gerçekleştiği ve Türk yetkililerin Amerikalı gazeteci Evan Gershkovich ve eski deniz piyadesi Paul Whelan’ın serbest bırakıldığını doğruladığı aktarıldı.
Fransa
Fransız gazetesi Le Parisien’deki haberde, Rus ve Batılı 26 tutuklunun Ankara’da takas edildiği bildirilerek, bu takasının “Soğuk Savaş’tan bu yana en önemli takaslardan biri” olduğu vurgulandı. Haberde, takas edilenler arasında Amerikalı gazeteci Evan Gershkovich ve eski ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan’ın isimlerinin öne çıktığı aktarıldı.
Ülkenin önde gelen gazetelerinden Le Monde’da da Türkiye’nin arabulucuğu ile Rusya ile “büyük bir tutuklu takasının” yapıldığı, 7 ülkeyi kapsayan takasın Ankara’da koordine edildiği belirtildi.
Liberation gazetesi ise Ankara’da Rusya ve çok sayıda Batılı ülke arasında 26 kişinin takas edildiğini ve bunun “Rusya ile Soğuk Savaş’tan bu yana yapılan en büyük tutuklu takası” olduğunu kaydetti.
Belçika
Ülkenin önde gelen gazetelerinden Flamanca yayın yapan De Morgen’in haberinde, takasın Ankara’da yapıldığı belirtilerek, Türkiye’nin “büyük mahkum takasında” rol oynadığı kaydedildi.
Takasın MİT tarafından koordine edildiği aktarılan haberde, teşkilatın “önemli bir arabuluculuk rolü” üstlendiğini ifade edildi.
Habere, bu takasın Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana “en büyük tutuklu takası” olduğuna dikkat çekildi.
Asya-Pasifik
Avustralya Yayın Kurumu (ABC), MİT’in operasyonunu “Tutuklu Amerikalılar Evan Gershkovich ve Paul Whelan büyük küresel tutuklu takasında serbest bırakıldı” başlığıyla gündeme taşıdı. Haberde, “Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük uluslararası tutuklu takasını” Türkiye’nin koordine ettiği aktarıldı.
Avustralya merkezli News.com.au sitesinin haberinde “Bu, Soğuk Savaş’tan bu yana tek seferde gerçekleştirilen en büyük tutuklu takası.” ifadesi kullanıldı.
Hindistan’da yayın yapan India Today gazetesi ise takas operasyonunu ABD vatandaşlarının Rusya tarafından serbest bırakılması üzerinden gördü. Haberde, “ABD ve Rusya’nın Sovyetler Birliği sonrası tarihin en büyük tutuklu takasını” gerçekleştirdiği ifade edildi.
TAKASTA ÖNE ÇIKAN İSİMLER
Operasyonda takas edilen bu kişiler arasında The Wall Street Journal (WSJ) muhabiri Evan Gershkovich, ABD’li eski Deniz Piyadesi Paul Whelan, Almanya vatandaşı paralı asker Rico Krieger, Rus muhalif İlya Yaşin, Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) subayı Vadim Krasikov öne çıkıyor.
Evan Gershkovich
Gershkovich, 1991’de ABD’de Sovyetler Birliği döneminde ülkeyi terk eden Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Çocukluğundan beri Rusçanın konuşulduğu bir ortamda büyüyen Gershkovich, gazetecilik kariyerine 2016’da New York Times’da haber asistanı olarak başladı.
2017’den itibaren Moskova’da The Moscow Times ve AFP için çalışan Gershkovich, 2022’de ABD’nin WSJ gazetesinin Moskova ofisinde muhabir olarak çalışmaya başladı.
Gershkovich, Mart 2023’te Moskova’nın yaklaşık 1600 kilometre doğusundaki Yekaterinburg şehrinde casusluk yaptığı şüphesiyle gözaltına alındı. Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), ABD vatandaşı gazetecinin “Amerikan hükümeti için casusluk” suçlamasıyla tutuklandığını açıkladı.
Gershkovich, bir Rus tank fabrikasından “gizli bilgi” toplamak üzere ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) için çalışmakla suçlandı. Gershkovich başta olmak üzere WSJ ve ABD yetkilileri bu iddiaları reddederken, ABD Başkanı Joe Biden ve bazı üst düzey yetkililer, Amerikalı gazetecinin derhal serbest bırakılması için çağrı yaptı.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova da Gershkovich’in Yekaterinburg’daki faaliyetinin “gazetecilikle hiçbir ilgisi olmadığını” bildirdi.
Bir yıldan fazla süren mahkeme sonunda Gershkovich, temmuzda casusluktan suçlu bulunarak 16 yıl hapis cezası aldı.
Gershkovich, Soğuk Savaş’ın bitmesinden bu yana Rusya’da casusluk suçundan mahkum edilen ilk ABD’li gazeteci oldu. Gershkovich’in, Rusya Dışişleri Bakanlığı nezdinde akreditasyonu bulunuyordu.
Paul Whelan
Kanada doğumlu ve aynı zamanda ABD, İngiltere ve İrlanda vatandaşlıklarına sahip eski ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan, Aralık 2018’de casusluk suçlamasıyla Moskova’da gözaltına alındı.
Rus mahkemesi tarafından Haziran 2020’de 16 yıl hapis cezasına çarptırılan Whelan, kendisine yöneltilen ABD istihbaratı adına Rusya hakkında casusluk suçlamalarını reddetti. ABD Başkanı Joe Biden, Whelan’ın ABD’ye dönebilmesi için yoğun çaba sarf ettiklerini duyurmuştu.
Whelan, takas anlaşmasıyla serbest bırakılanlar arasında en uzun süre hapiste yatan kişi oldu.
Rusya, eski ABD deniz piyadesinin ülkede gizli bilgi topladığını öne sürüyordu. Soruşturmayı yürüten müfettişler, Whelan’ın Moskova’daki Metropol Otel’de gözaltına alındığında gizli bilgiler içeren bir sabit diske sahip olduğunu açıklamıştı.
Whelan, bir arkadaşının düğünü için Rusya’da bulunduğunu ve cihazın Rus bir arkadaşı tarafından kendisine verildiğini savunarak, diskin içinde tatil fotoğrafları olduğunu sandığı yönünde ifade vermişti.
İlya Yaşin
Rusya’da muhalif siyasi faaliyetleriyle tanınan İlya Yaşin, ülkede düzenlenen çok sayıda gösteride yer almış ve kısa süreli hapis cezalarına çarptırılmıştı.
Rusya Adalet Bakanlığı, yurt dışından ödeme aldığı gerekçesiyle Yaşin’i 2022’de yabancı ajan listesine ekledi. Rus ordusu hakkında internet üzerinden asılsız iddialarda bulunduğu gerekçesiyle aynı yıl göz altına alınan Yaşin, mahkeme tarafından 8,5 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.
Yaşin, Rusya’da aşırılıkçılıktan tutuklu bulunduğu hapishanede hayatını kaybeden Rus muhalif Aleksey Navalnıy’ın yardımcılarından birisi olarak da tanınıyordu.
Rico Krieger
1993 doğumlu Alman vatandaşı paralı savaşçı Rico Krieger, geçen yıl Belarus’a turist olarak geldiğini ve Ukrayna istihbaratının yönlendirmesiyle Belarus’ta sabotaj eylemleri düzenlediğini, ülkedeki askeri tesislerin fotoğraflarını çektiğini itiraf etmişti.
Krieger, terör eylemi, ajanlık faaliyeti, paralı askerlik faaliyeti, aşırılıkçı grup oluşturmak ve aşırılıkçı gruba katılmak, patlayıcı taşımak ve depolamak, iletişim hatlarına kasıtlı zarar verme suçlarından yargılanmış ve 24 Haziran’da idam cezasına mahkum edilmişti.
Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, dün Krieger hakkında af kararı çıkarmıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, BBC’ye yaptığı açıklamada, Krieger’in 2015-2016 yılları arasında Almanya’daki ABD tesislerine güvenlik hizmeti sunan bir firma olan Pond Security’de çalıştığını belirtmişti. Alman Kızıl Haçı da Rico Krieger’in geçmişte örgütün “bir bölge derneği” için çalıştığını kaydetmişti.
Krieger’in Ukrayna’daki yabancı paralı asker gruplarına katılmak için başvuru gönderdiği ifade ediliyor.
İdam cezası kararının ardından Belarus devlet televizyonunda videosu yayınlanan Krieger’in, Belarus lideri Lukaşenko’dan merhamet dilediği ve Alman hükümetini eylemsizlikle suçladığı da görülmüştü.
Vadim Krasikov
Almanya’da Gürcistan vatandaşı Zelimhan Hangoşhvili’yi öldürmekle suçlanan Vadim Krasikov müebbet hapse çarptırılmıştı.
Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) çalışanı olduğu iddia edilen Krasikov, Aralık 2021’den bu yana hapisteydi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bir dönem Çeçenistan Cumhuriyeti’nde bulunan Hangoşhvili’nin “ayrılıkçı” olduğunu söylemişti.
AA
News
